Świadczenie urlopowe na rzecz małżonka wspólnika spółki niebędącej osobą prawną

Małżonek wspólnika spółki komandytowej jest pracownikiem tej spółki. Czy wypłacone temu pracownikowi świadczenie urlopowe, sfinansowane ze środków obrotowych firmy może stanowić w spółce koszt uzyskania przychodów?

Wartość świadczenia urlopowego może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Szczegóły w dalszej części odpowiedzi.

W związku z tym, że nie znamy dokładnie stanu faktycznego sprawy, rozwijając odpowiedź na zadane pytanie, poruszymy dwie kwestie. Pierwsza odnosić się będzie do ogólnych zasad zaliczania świadczenia urlopowego do kosztów uzyskania przychodów. Druga dotyczyć będzie sytuacji, gdy takie świadczenie uzyskuje małżonek wspólnika spółki niebędącej osobą prawną.

1. Świadczenie w kosztach uzyskania przychodów

Zasady wypłaty świadczenia urlopowego zawarte są w przepisach ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 800). Wynika z nich, że pracodawca zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku podatkowego mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty powinien dokonać wyboru czy utworzy zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (zwany dalej funduszem lub ZFŚS), czy będzie wypłacać świadczenie urlopowe. Analogicznego wyboru nie ma pracodawca zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Wprawdzie może on podjąć decyzję o rezygnacji z tworzenia funduszu, ale ustawodawca nie przewidział w tym przypadku możliwości wypłaty świadczenia urlopowego. Przy czym pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych tworzą fundusz, bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników i w związku z tym nie wypłacają świadczenia urlopowego.

Tekst ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych dostępny jest w serwisie
www.przepisy.gofin.pl

Na gruncie podatkowym, wydatki pracodawcy na działalność socjalną, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych są wyłączone z kosztów uzyskania przychodów. Kosztem podatkowym jest jedynie świadczenie urlopowe wypłacone zgodnie z przepisami o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych oraz koszty, o których mowa w art. 22 ust. 1p pkt 2 updof i art. 15 ust. 1za pkt 2 updop (m.in. koszty prowadzenia zakładowego żłobka, zakładowego klubu dziecięcego lub zakładowego przedszkola). Tak wynika z art. 23 ust. 1 pkt 42 updof i art. 16 ust. 1 pkt 45 updop.

Jak wspomnieliśmy, świadczenie urlopowe, to świadczenie wypłacane przez pracodawcę spoza tzw. sektora budżetowego, zatrudniającego według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, nietworzącego ZFŚS. Ta grupa pracodawców może więc obciążyć koszty podatkowe kwotą wypłaconego świadczenia urlopowego ustalonego zgodnie z przepisami o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Zdarza się jednak, że tego rodzaju świadczenie wypłacają także pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, a nietworzący ZFŚS, mimo że ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych nie przewiduje w takim przypadku wypłaty świadczenia urlopowego. Z tej przyczyny organy podatkowe uznawały, że kwota takiego świadczenia nie może obciążać kosztów podatkowych, nie jest to bowiem świadczenie urlopowe wypłacone zgodnie z przepisami o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, a tylko takie może obciążać koszty podatkowe. Jednak organy te zweryfikowały swoje stanowisko w tej kwestii.

Jak wyjaśnił np. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 17 września 2015 r., nr IBPB-1-2/4510-256/15/AP: "(...) świadczenia dokonywane na rzecz pracowników przez pracodawców zatrudniających ponad 20 pracowników, którzy zrezygnowali z tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, nie są uznawane za świadczenia urlopowe w rozumieniu art. 3 ust. 4-6 uzfśs. Zatem w niniejszej sprawie nie znajdzie zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 45 updop, gdyż wypłacane przez Wnioskodawcę świadczenia, mimo nazwania ich »świadczeniami z tytułu urlopu«, nie mogą być utożsamiane ze świadczeniem urlopowym, o którym mowa w uzfśs (zbieżne jest tylko nazewnictwo). W konsekwencji, świadczenia te mogą zostać zaliczone do kosztów podatkowych na podstawie art. 15 ust. 1 updop, jako wydatki ponoszone w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów".

Na ten temat pisaliśmy także m.in. w Przeglądzie Podatku Dochodowego nr 13 z 2015 r., w artykule pt. "Świadczenie urlopowe w firmie".

Reasumując, generalnie świadczenie urlopowe wypłacone zgodnie z przepisami o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych jest kosztem uzyskania przychodów. Takim kosztem może być także inne świadczenie na rzecz pracownika z tytułu jego urlopu, sfinansowane ze środków obrotowych, o ile koszt ten będzie spełniać ogólne przesłanki z art. 22 ust. 1 updof i art. 15 ust. 1 updop.

2. Świadczenie dla pracownika będącego małżonkiem wspólnika

Zgodnie z art. 22 ust. 1 updof, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

W myśl natomiast art. 23 ust. 1 pkt 10 updof, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników tej spółki.

Ustawodawca w powołanym art. 23 ust. 1 pkt 10 updof posłużył się wyrażeniem "wartość pracy", które dla potrzeb podatku dochodowego nie zostało zdefiniowane. Użyte pojęcie wskazuje, że chodzi o wartość wszelkiego rodzaju pracy świadczonej przez ściśle określone osoby na rzecz zatrudniających je podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.

Wartością pracy niewątpliwie jest ustalone wynagrodzenie za pracę wraz ze wszystkimi jego składnikami, tj. składkami na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne opłacanymi przez pracownika, zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycznych, jak i wszelkiego rodzaju dodatki, nagrody i inne świadczenia wypłacane w związku z wykonywaną przez pracownika pracą (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 30 stycznia 2014 r., nr ITPB1/415-1108/13/AD).

W pojęciu tym nie mieszczą się jednak inne wydatki, np. z tytułu przysługujących pracownikowi (małżonkowi wspólnika) należności w związku z odbytą przez niego podróżą służbową czy też z tytułu jego uczestnictwa w specjalistycznym kursie czy szkoleniu. Również wartości świadczenia urlopowego nie należy zaliczać do "wartości pracy".

Zatem koszty z tytułu świadczenia urlopowego wypłaconego małżonkowi wspólnika spółki komandytowej zatrudnionemu w tej spółce na umowę o pracę, mogą stanowić koszt uzyskania przychodów u poszczególnych wspólników tej spółki.

Przypominamy, że w myśl art. 8 ust. 1 updof, przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (udziału). W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe. Równocześnie w myśl art. 8 ust. 2 updof, zasady te stosuje się odpowiednio do:

rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat,
ulg podatkowych związanych z prowadzoną działalnością w formie spółki niebędącej osobą prawną.