Rezygnacja z tworzenia funduszu socjalnego przed terminem odprowadzenia pierwszej raty

Czy wobec pogorszenia kondycji finansowej spółki, możemy jeszcze w tym roku zrezygnować z tworzenia Funduszu? Jeżeli tak, to czy w maju br. musimy odprowadzić pierwszą ratę odpisu? Nadmieniamy, że nie należymy do sektora budżetowego.

Na obydwa pytania należy odpowiedzieć twierdząco. Termin rezygnacji nie został zakreślony przez przepisy prawa, może więc to nastąpić w dowolnym momencie. Jednakże w przypadku gdy następuje w trakcie roku, za dotychczasową jego część należy odprowadzić odpis.

Pracodawcy z tzw. sektora budżetowego, tj. prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych albo samorządowych zakładów budżetowych, a także pozostali, o ile zatrudniają według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, tworzą obligatoryjnie zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (Fundusz). Druga z wymienionych grup pracodawców, po spełnieniu określonych ustawą warunków może zrezygnować z tworzenia Funduszu bądź obniżyć odpis podstawowy. Tak wynika z art. 3 ust. 1 i 2 oraz art. 4 ust. 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Postanowienie w sprawie rezygnacji z tworzenia Funduszu powinno być wprowadzone do układu zbiorowego pracy lub regulaminu wynagradzania. Jeśli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, postanowienia regulaminu wynagradzania w sprawie wysokości odpisu na Fundusz lub nietworzenia Funduszu wymagają uzgodnienia z pracownikiem reprezentującym interesy załogi.

Ważne: Obowiązek tworzenia Funduszu jest zniesiony od dnia wejścia w życie postanowienia w tej sprawie. W przypadku wprowadzenia takiego postanowienia w trakcie roku, za część roku sprzed jego wejścia w życie odpis należy odprowadzić.

W celu obliczenia wielkości odpisów na dany rok kalendarzowy (także niepełny) należy ustalić przeciętną liczbę zatrudnionych w danym roku kalendarzowym (obrachunkowym). Przy jej obliczaniu dodaje się przeciętne liczby zatrudnionych w poszczególnych miesiącach i otrzymaną sumę dzieli się przez 12 (po rezygnacji należy przyjąć zerowy stan zatrudnienia). Powyższe wynika z § 3 ust. 2 rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych..., który ten ogólny sposób obliczania przeciętnej liczby zatrudnionych nakazuje stosować również w przypadku, gdy pracodawca działał w okresie krótszym niż rok kalendarzowy albo naliczał odpis na Fundusz na niepełny rok kalendarzowy.

Przykład

Pracodawca zatrudniający w dniu 1 stycznia 2013 r. i nadal 110 osób w przeliczeniu na pełne etaty (wszystkie w warunkach normalnych) w wyniku pogorszenia kondycji finansowej zrezygnował z tworzenia Funduszu. W tym celu w połowie kwietnia 2013 r. wprowadził do regulaminu wynagradzania stosowne postanowienie, które weszło w życie z dniem 1 maja 2013 r. W świetle tego faktu pracodawca jest zobowiązany tytułem odpisów odprowadzić na rachunek Funduszu kwotę 40.114,41 zł, według wyliczenia: (110 etatów x 4 m-ce + 0 etatów x 8 m-cy) : 12 m-cy = 36,67 etatu; 36,67 etatu x 1.093,93 zł = 40.114,41 zł. Przy czym co najmniej 75% tej kwoty, czyli 30.085,81 zł (40.114,41 zł x 75%) powinien przekazać do końca maja 2013 r.