Odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w roku likwidacji spółki

1) W maju bieżącego roku przekazaliśmy na rachunek zakładowego funduszu świadczeń socjalnych 75% odpisu podstawowego, a w czerwcu br. podjęliśmy decyzję o likwidacji spółki. Czy jesteśmy zobowiązani przekazać drugą ratę odpisu?

Zasady tworzenia Funduszu reguluje ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 111) oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 marca 2009 r. w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych... (Dz. U. nr 43, poz. 349). Stosownie do § 3 ust. 2 rozporządzenia sposób obliczania liczby zatrudnionych jest zawsze taki sam, również, gdy pracodawca działał w okresie krótszym niż jeden rok kalendarzowy albo naliczał odpis na Fundusz na niepełny rok kalendarzowy.

Jeżeli pracodawca, o którym mowa w pytaniu, nie odstąpił od tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, dalej Funduszu, to o ile będzie funkcjonował w dacie przekazania drugiej raty, musi ją odprowadzić. Likwidacja będzie mieć jedynie wpływ na wysokość odpisu, którego podstawą jest przeciętna planowana w danym roku kalendarzowym liczba osób zatrudnionych, skorygowana w końcu roku do faktycznej przeciętnej liczby osób zatrudnionych po przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy.

Pracodawca spoza tzw. sektora budżetowego, tworzący Fundusz i zatrudniający 30 osób w pełnym wymiarze czasu pracy, w maju br. odprowadził na rachunek Funduszu 24.613,43 zł (30 etatów x 1.093,93 zł = 32.817,90 zł; 32.817,90 zł x 75% = 24.613,43 zł). W czerwcu br. podjął decyzję o likwidacji zakładu, którą zamierza zakończyć 31 października 2015 r. Według planu zwolnień stan zatrudnienia zmieni się i w sierpniu br. wyniesie 21 osób, we wrześniu - 12 osób, w październiku - 3 osoby.

Wysokości odpisów na Fundusz dostępne są w serwisie www.wskazniki.gofin.pl

Na tej podstawie pracodawca dokonał korekty planowanego zatrudnienia, w efekcie czego ustalił, iż nie będzie musiał przekazywać drugiej raty na Fundusz, a nawet będzie mógł wycofać z rachunku Funduszu kwotę 2.187,86 zł, co wynika z wyliczenia: (30 etatów x 7 m-cy + 21 etatów x 1 m-c + 12 etatów x 1 m-c + 3 etaty x 1 m-c) : 12 m-cy = 20,5 etatów; 20,5 etatów x 1.093,93 zł = 22.425,57 zł; 24.613,43 zł - 22.425,57 = 2.187,86 zł.

Zwracamy uwagę! Ustawodawca nie zakreślił terminu, do którego można zrezygnować z tworzenia Funduszu. Zatem pracodawca, o którym mowa w pytaniu, może podjąć zmierzające do tego czynności w każdym czasie.

2) Czy w związku z likwidacją zakładu, środki pozostałe na rachunku Funduszu można rozdysponować, z uwzględnieniem zasad socjalnych, na wszystkich pracowników?

Jeżeli będą przeznaczone na świadczenia przewidziane w regulaminie Funduszu, to tak.

Fundusz jest przeznaczony na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego. Przez działalność socjalną należy natomiast rozumieć usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową. Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu oraz zasady przeznaczania środków Funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie uzgodnionym z organizacją związkową albo - w razie braku zakładowej organizacji związkowej - z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.

Jak wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 3 lipca 2013 r. (sygn. akt III AUa 450/13): "Przepis art. 8 ust. 1 ustawy (...) nie stanowi podstawy przyznania wszystkim pracownikom świadczeń pieniężnych, które nie zmierzają do realizacji celów socjalnych (...).". Podobnie rozstrzygnął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 lutego 2008 r. (sygn. akt II PK 156/07, OSNP 2009/7-8/96). Z kolei Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 13 grudnia 2012 r. (sygn. akt III AUa 1798/12) orzekł, że: "Świadczeniem socjalnym z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych będzie tylko taka pomoc, którą przewiduje obowiązujący u danego pracodawcy regulamin.". Jest on ostateczną podstawą prawną świadczeń, ustalającą warunki korzystania oraz osoby uprawnione (por. wyrok SA w Łodzi z dnia 5 listopada 2013 r., sygn. akt III AUa 812/13).