Roszczenie o nieodebrane w terminie świadczenie z ZFŚS przez rencistę - byłego pracownika

W dwóch ostatnich latach przyznano emerytom, rencistom byłym pracownikom świadczenia z okazji świąt Bożego Narodzenia, jednak nie wszyscy je odebrali. Jeden z rencistów zgłosił się w ubiegłym roku po odbiór świadczenia i wówczas upomniał się o wypłatę z poprzedniego roku. Jak należało potraktować to żądanie? Czy fakt, iż upłynął rok od momentu jego przyznania i nieodebrania uprawniał pracodawcę do odmowy tej wypłaty?

Do korzystania ze świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej Funduszu) są uprawnieni pracownicy i ich rodziny, emeryci i renciści - byli pracownicy i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał takie prawo w regulaminie Funduszu. Tak wynika z art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1316 z późn. zm.), dalej ustawy. Świadczenia z Funduszu zasadniczo nie mają charakteru roszczeniowego, ale zyskują go z chwilą przyznania i od tego momentu wymienione osoby mogą dochodzić ich realizacji (wypłaty), jeśli znalazły się w grupie, do której świadczenia mają trafić. Taką interpretację potwierdza Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 4 lipca 2007 r. (sygn. akt II PK 25/07, OSNP 2008/17-18/251). Oznacza to, że rencista-były pracownik, o którym mowa w pytaniu, ma prawo ubiegać się o przyznane mu z Funduszu, wcześniej nieodebrane świadczenie świąteczne. Czytelnik nie może odmówić realizacji tego żądania, ponieważ roszczenia o świadczenia z Funduszu nie przedawniają się z upływem roku. Wobec tego do rozstrzygnięcia pozostaje kwestia, jaki okres przedawnienia obowiązuje w przypadku byłych pracowników - rencistów i emerytów.

Sprawa o roszczenie pracownika z Funduszu jest sprawą z zakresu prawa pracy, a więc roszczenie to podlega przedawnieniu, jak roszczenie ze stosunku pracy, czyli po upływie 3 lat (art. 291 § 1 K.p. oraz wyrok SN z 4 lipca 2007 r.).

Powstaje jednak wątpliwość, czy w trzyletnim okresie może dochodzić spełnienia świadczenia z Funduszu były pracownik (tu rencista) pracodawcy, czy też zgodnie z art. 118 K.c., w brzmieniu obowiązującym od 9 lipca 2018 r. ma do tego prawo przez 6 lat (pozostałe terminy wymienione w tym przepisie nie znajdą zastosowania, ponieważ świadczenie z Funduszu nie jest świadczeniem okresowym ani nie wynika z działalności gospodarczej)?

W momencie ustania stosunku pracy następuje utrata statusu pracownika. Osoby tej nie dotyczą już unormowania Kodeksu pracy, co mogłoby wskazywać na działanie w jej przypadku przepisów Kodeksu cywilnego. W uzasadnieniach wyroków z 4 lipca 2007 r. oraz z 10 kwietnia 2013 r. (sygn. akt II PK 272/12, M.P.Pr. 2013/8/420-423) Sąd Najwyższy przyjął, że ze względu na umiejscowienie ustawy w systemie prawa pracy jako wyodrębnionej dziedzinie prawa, tu należy ulokować wynikające z niej świadczenia, co również determinuje przedawnienie i wyklucza stosowanie przepisów prawa cywilnego w tym zakresie. W uzasadnieniu wyroku z 19 kwietnia 2013 r. (sygn. akt III PK 43/12, OSNP 2014/7/98) Sąd Najwyższy uznał z kolei, że: "(...) hipotezą normy art. 291 § 1 K.p. objęte są wszystkie roszczenia ze stosunku pracy w rozumieniu art. 22 § 1 K.p, zarówno te, które są kompleksowo uregulowane w przepisach prawa pracy, jak i te, do których w kwestiach nieunormowanych tymi przepisami stosuje się - z mocy odesłania zawartego w art. 300 K.p. - przepisy Kodeksu cywilnego. (...)". Natomiast w uzasadnieniu wyroku z 7 września 1999 r. (sygn. akt I PKN 253/99, OSNP 2001/1/11) podkreślił ścisły związek uprawnień z Funduszu z istnieniem stosunku pracy obecnych lub byłych pracowników danego pracodawcy (w ich przypadku źródłem praw do świadczeń z Funduszu jest wcześniejszy stosunek pracy, który ustał ze względu na przejście na rentę lub emeryturę). Biorąc powyższe pod uwagę należy uznać, że przedawnienie prawa byłego pracownika (tu rencisty) o realizację/wypłatę przyznanego mu, a nieodebranego świadczenia z Funduszu nastąpi po upływie 3 lat od dnia jego wymagalności. Identycznie rozstrzygnął tę kwestię Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe w wyroku z 2 listopada 2015 r. (sygn. akt VI P 461/14).

Zwracamy uwagę! Według resortu pracy, roszczenie o spłatę pożyczki udzielonej z Funduszu na cele mieszkaniowe przedawnia się w terminie wynikającym z prawa cywilnego (por. stanowisko przesłane naszemu Wydawnictwu 8 sierpnia 2014 r.).