Gazeta Podatkowa nr 38 (1704) z dnia 11.05.2020

Pomoc socjalna w ramach ZFŚS i własnych środków pracodawcy

Pracodawcy tworzący zakładowy fundusz świadczeń socjalnych mogą wydatkować środki tego Funduszu wyłącznie na działalność socjalną wskazaną w ustawie o ZFŚS. Przy tym dla zróżnicowania wysokości tej pomocy muszą stosować tzw. kryterium socjalne. Natomiast pracodawcy nietworzący Funduszu mogą udzielać pracownikom pomocy socjalnej ze środków obrotowych.

Zakres działalności socjalnej

Gospodarowanie środkami Funduszu leży w gestii pracodawcy. Może on je przeznaczyć na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz pracowników i innych osób uprawnionych do korzystania z Funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego. Przy czym przez działalność socjalną należy rozumieć usługi świadczone na rzecz:

• różnych form wypoczynku (wczasów, kolonii, zimowisk, wycieczek itp.),
   
• działalności kulturalno-oświatowej (zakup biletów wstępu do teatru, kina, opery, na wystawy lub koncerty),
   
• działalności sportowo-rekreacyjnej (zakup karnetów na basen, siłownię, jogę, pilates, aerobik itp.),
   
• opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego,

a także udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej (np. zapomóg losowych oraz dla osób uprawnionych znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej) oraz zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.

Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu oraz zasady przeznaczania środków Funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie uzgodnionym ze związkami zawodowymi. W przypadku gdy w zakładzie nie działa zakładowa organizacja związkowa, pracodawca uzgadnia regulamin z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.

Kryterium socjalne

Pracodawca jest obowiązany przyznawać ulgowe usługi i świadczenia oraz dopłaty z Funduszu w zależności od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z tego Funduszu (tzw. kryterium socjalne). Stosowanie tej zasady oznacza, że nie można przyznać wszystkim pracownikom świadczeń z Funduszu w tej samej wysokości. Pomoc z tego Funduszu ma być skierowana do pracowników i osób uprawnionych o najniższych dochodach, aby złagodzić różnice w poziomie życia. Beneficjentami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych są więc najczęściej rodziny wielodzietne, samotni rodzice, emeryci czy renciści, chorujący pracownicy.

W celu przyznania świadczeń z Funduszu osoba uprawniona jest zobowiązana złożyć oświadczenie, udostępniając w nim swoje dane osobowe. Przy czym pracodawca może żądać udokumentowania danych osobowych w zakresie niezbędnym do ich potwierdzenia. Potwierdzenie może odbywać się w szczególności na podstawie oświadczeń i zaświadczeń o sytuacji życiowej (w tym zdrowotnej), rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

Osoby uprawnione

Osobami uprawnionymi do korzystania ze środków Funduszu są pracownicy i ich rodziny, emeryci i renciści - byli pracownicy i ich rodziny oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie ZFŚS prawo do korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z Funduszu (art. 2 pkt 5 ustawy o ZFŚS).

Dla przyznania uprawnionym świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych brane jest pod uwagę wyłącznie kryterium socjalne. Zatem pracodawca nie może ograniczyć tej pomocy ze względu na krótki staż pracy pracownika czy zatrudnienie na część etatu, albo na status emeryta, a nie pracownika.

Inne źródła pomocy socjalnej

Pracodawcy mogą przyznawać pracownikom pomoc socjalną ze środków obrotowych firmy. Dotyczy to zwłaszcza pracodawców nietworzących Funduszu. W takim przypadku kryteria przyznawania świadczeń regulują w dowolny sposób. Pracodawcy niezobowiązani do tworzenia Funduszu mogą przyznać pracownikom świadczenie urlopowe, wypłacane w wysokości i na zasadach określonych w art. 3 ust. 4-6 ustawy o ZFŚS.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 4.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1352 ze zm.)