Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 13 (948) z dnia 1.05.2017

Pomoc dla pracowników sfinansowana z ZFŚS a zwolnienie z PIT

Spółka z o.o. zamierza zasilić ZFŚS ze środków obrotowych albo z zysku netto po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego. Czy środki Funduszu pochodzące z tych źródeł, wydatkowane na pracowników zgodnie z ustawą o ZFŚS, stanowią przychód pracownika i podstawę składek ZUS?

Zasady dotyczące zwiększania Funduszu i wydatkowania jego środków wynikające z ustawy o ZFŚS

Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 800 ze zm.) wymienia w art. 7 tytuły, jakie mogą zwiększać Fundusz. Wśród nich nie są wymienione środki obrotowe pracodawcy. Wymienione tam tytuły nie są przykładowe, stanowią katalog zamknięty, zatem jednostka nie ma możliwości zwiększania Funduszu ze środków obrotowych.

Natomiast możliwość przeznaczenia zysku na Fundusz wprost wynika z art. 7 ust. 4 ww. ustawy. Przepis ten stanowi, że przedsiębiorcy mogą dodatkowo zwiększać środki Funduszu z zysku netto do podziału, a spółdzielnie - z nadwyżki bilansowej. Razem z odpisem podstawowym na Fundusz, dokonywanym w ciężar kosztów, środki z zysku netto (albo z nadwyżki bilansowej) mogą być wydatkowane na ogólnych zasadach przewidzianych w ustawie o ZFŚS, z zachowaniem wymogów określonych w tej ustawie.

Z ustawy o ZFŚS wynikają dwie generalne zasady, którymi należy się kierować przy rozdzielaniu środków Funduszu, a mianowicie, że:

a) środki Funduszu przeznacza się na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z Funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego,

b) przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

Za działalność socjalną natomiast uważa się usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową. Jednoznacznie zatem ww. ustawa określa, na jakie cele mogą być wydatkowane środki Funduszu.

PIT od świadczeń z Funduszu

Środki pochodzące z Funduszu, czy to z odpisu podstawowego, czy z zysku, są jednakowo traktowane w świetle ustawy o PDOF. Generalnie otrzymywana przez pracowników pomoc z Funduszu stanowi u nich przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Jednak ustawa o PDOF przewiduje w art. 21 zwolnienia od podatku i są to m.in.:

• wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł (rzeczowymi świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi) - pkt 67,
   
• świadczenia otrzymane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, związane z pobytem dzieci osób uprawnionych do tych świadczeń w żłobkach, klubach dziecięcych lub przedszkolach - pkt 67a,
   
• dopłaty do wypoczynku dzieci i młodzieży do lat 18 - pkt 78.

Świadczenia z ZFŚS a składki ZUS

Także dla celów oskładkowania świadczeń wypłacanych ze środków Funduszu nie ma znaczenia, które z nich pochodzą z odpisu podstawowego, a które z zysku netto. Na podstawie § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 2236 ze zm.), podstawy wymiaru składek nie stanowią świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. W świetle powyższego nie będą podlegały oskładkowaniu tylko takie świadczenia, które realizują cele socjalne, a więc m.in. usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku (np. wczasów, kolonii, obozów, tzw. "wczasów pod gruszą"), działalność kulturalno-oświatową (np. zakup biletów do teatru, kina, opery), działalność sportowo-rekreacyjną (np. zakup biletów na basen, siłownię, korty tenisowe czy innych form rekreacji), udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej. Drugim istotnym warunkiem, o czym wspomnieliśmy na wstępie, jest by przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnione było od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

Powyższe oznacza, że wypłata świadczeń np. wszystkim pracownikom "po równo", jako sprzeczna z przepisami ustawy o ZFŚS, nie będzie uznana jako wypłata z Funduszu, a zatem nie będzie mogła korzystać ze zwolnienia z podatku ani z wyłączenia z oskładkowania.